ترور ناجوانمردانه رافق تقی نویسنده آذربایجانی
گرد آوری شده از سایت دویچه وله (رحیم مجاور ویجویه
http://www.dw-world.de/dw/article/0,,15558448,00.html
Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: رافق تقی، نویسنده آذربایجانیرافق تقی، نویسندهی آذربایجانی چهار روز پس از سوءقصد در باکو جان سپرد. وی پیش از مرگ خود احتمال دخالت ایران در این سوءقصد را تائید کرده بود. هنوز بسیاری از سئوالها پیرامون مرگ این نویسندهی منتقد اسلام بیپاسخ است.
رافق تقی در روز چهارشنبه دوم آذر۱۳۹۰ در بیمارستانی در باکو درگذشت. پلیس آذربایجان تحقیقات پیرامون سوءقصد و مرگ رافق تقی را ادامه میدهد. روزنامههای دولتی این کشور خبر درگذشت این نویسندهی منتقد اسلام را بدون تفسیر منتشر کردند، اما رسانههای مستقل و وابسته به اپوزیسیون آذربایجان به دست داشتن عوامل ایران" در این سوءقصد اشاره میکنند. در عین حال خود رافق تقی نیز پیش از مرگش "از احتمال دست داشتن عوامل ایران" صحبت کرده بود.
ایلغار، برادر رافق تقی درگفتوگو با دویچهوله ضمن تائید صحبتهای برادرش گفت، پلیس ضارب را دستگیر نکرده و خانوادهی او فعلا از تحقیقات پلیس اطلاعی ندارد. یک کارشناس اهل باکو به دویچهوله گفت، قتل رافق تقی، رئیس "مجمع نویسندگان آزاد آذربایجان" احتمالا با اصلاح قوانین دینی در آذربایجان مرتبط است. چون وی در سال ۲۰۰۹ از حبس آزاد شده و در ظرف دو سال گذشته سوءقصدی به جان او انجام نگرفته است. وی تاکید کرد، اصلاح قوانین دینی آذربایجان به منظور مقابله با نفوذ ایران انجام گرفته است.
روزنامهی جمهوری اسلامی: سلمان رشدی آذربایجان به قتل رسید
تاکنون حکومت آذربایجان دربارهی سوءقصد به جان رافق تقی سکوت کرده است. گرچه مقامهای رسمی جمهوری اسلامی ایران تاکنون واکنشی پیرامون سوءقصد به جان نویسندهی آذربایجانی نشان ندادهاند، سفارت ایران در باکو دست داشتن ایران در این سوءقصد را تکذیب کرد.
اما روزنامهی جمهوری اسلامی ایران درباره این واقعه نوشته است: «سلمان رشدی جمهوری آذربایجان، به قتل رسید. رافق تقی که به دلیل اهانت به پیامبر اکرم در جمهوری آذربایجان به سلمان رشدی معروف بود، دیروز توسط یک فرد ناشناس به قتل رسید. وی به دلیل اهانتهای بیسابقه به حضرت رسول اکرم، مورد نفرت مردم جمهوری آذربایجان بود. به همین دلیل، مردم آذربایجان از آیتالله العظمی فاضل لنکرانی دربارهی وی استفتاء کردند و ایشان درهمان زمان این شخص را محکوم به اعدام دانستند».
رافق تقی: من از آیتاللهها هم به خدا نزدیکترم
رافق تقی نظرش را آشکارا دربارهی فتوای روحانیان ایران در محافل مختلف آذربایجانیها و همچنین در رسانههای مستقل کشور بیان کرده بود.
وی در یکی از مصاحبههای مطبوعاتی خود دراین باره میگوید: «هفت آیتالله برای مرگ من فتوا دادهاند. برخی از آنها دار فانی را وداع گفتند. اینان که به اصطلاح خادمان دین هم هستند و بنام دین فتوای قتل دیگران را صادر میکنند، کارشان بیمعناست. من مثل این آیتاللهها کتابهای دینی زیادی نخواندم و بیشتر کتابهای علمی خواندم، اما برای کسی آرزوی مرگ نمیکنم. بگذار زندگی کنند. نکش و حکم قتل صادر نکن! زندگی را هدیه کن نه مرگ را! من هم از شما خوشم نمیآید، اما من به مرگ شما حکم نمیکنم. پس به من بگوئید چه کسی به خدا نزدیکتراست. من از آیتاللهها هم به خدا نزدیکترهستم».
پس از صدور فتوا، زندگی نویسنده چگونه گذشت؟
آیتالله فاضل لنکرانی در فتوای چهارم آذر ۱۳۸۵ خود صریحا حکم میکند: «قتل او بر هر کسی که دسترسی داشته باشد لازم است». پنج سال از تاریخ این فتوا میگذرد. این پنج سال را رافق تقی چگونه گذراند؟
یکی از دوستان نزدیک رافق که او را همراهی میکرد، در گفتگو با ذویچه وله دربارهی زندگی این نویسنده و پزشک آذری پس از صدور فتوا، چنین شرح میدهد: «آخرین دیدار ما در قهوه خانهای نزدیکی مجسمهی آنا سلطانوا در گنجلیک بود. او تعریف میکرد کلا زندگی برای او سخت بوده اما پرانرژی کار میکرد. بعد از فتوا دستگیر شد و 2 سال حبس بود. پس از آزادی هم که هر وقت مقاله مینوشت با موجی از توهین و تحقیر دینداران رادیکال مواجه بود. خودش پیشبینی میکرد روزی احتمالا به جان او سوء قصد کنند و دغدغهی ترور داشت. اما آزادانه و بدون هراس کار و فعالیت میکرد».
رافق تقی درباره قاتل چه گفت؟
Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: رافق تقیرافق تقی پس از سوءقصد، دربارهی وقوع این حادثه به تفصیل سخن گفت. وی در یکی از مصاحبههای خود در بیمارستان باکو جزئیات این حادثه را چنین توضیح میدهد: «ساعت ۱۰ شب به من حمله کردند. ضارب صورتش را پوشانده و حتی یک کلمه هم صحبت نکرد و اگر چنین میکرد من از لهجه میتوانستم او را شناسائی کنم. من در طول هفته فقط یک روز ساعت ۱۰ شب به خانه برمیگردم. شخص ضارب دقیقا اطلاع داشت که در کدام شب دیر برمیگردم. آنها مراقب من بودند و این حمله را سازماندهی کرده بودند. ضارب به من ۷ ضربه زد».
رافق تقی دو روز پیش از مرگش در یک مصاحبهی دیگر بر روی تخت بیمارستان به این سئوال خبرنگار آذری که در پشت این قضایا دست چه کسانی را میتواند مشاهده کرد، چنین پاسخ میدهد: «اين سوءقصد يا از طرف دينداران افراطی آذربايجان صورت گرفته، يا اينکه از طرف عوامل ايران سازماندهی شده است».
رافق تقی در این گفتگو انگيزهی سوءقصد را نوشتههای انتقادیاش درباره اسلام افراطی و خصوصا آخرين مقالهاش تحت عنوان «ايران و جهانی سازی» میداند.
ادامهی انتشار مقالات به نام رافق تقی در جمهوری آذربایجان
رافق تقی رئیس"مجمع نویسندگان آزاد آذربایجان" بود و مجموعه داستانی نیز از وی منتشر شده است. وی مقالاتی هم در رسانههای آذری زبان درباره اسلامگرایی منتشر کرده است.
آقشین یئنیسئی، نویسندهی همکار او به دویچه وله میگوید: «در آذربایجان روشنفکران و نویسندگان جمهوری معتقدند که قتل رافق تقی به دلیل ترساندن نویسندگان جمهوری آذربایجان انجام گرفته است».
آقشین یئنی سئی نویسنده و شاعر آذربایجانی، عضو مجمع نویسندگان آزاد آذربایجان خبر داد که وی به همراه برخی دیگر از شاعران و نویسندگان کشور مقالاتی را برای ادامه راه رافق تقی منتشر خواهند کرد. آقشین یئنی سئی میافزاید: «هر روز یک نفر از دوستان رافق تقی با اسم مستعار رافق تقی در نشریات مقاله خواهد نوشت و عقایدش را بدون سانسور منتشر خواهد کرد. ما میخواهیم این کمپین را سازماندهی کنیم».
این نویسنده و شاعر آذربایجانی درگفتگو با دویچه وله خبر داد که قتل رافق تقی باعث مصممتر شدن شاعران و نویسندگان آزاداندیش جمهوری آذربایجان خواهد شد.
۱۳۹۰ آذر ۷, دوشنبه
۱۳۹۰ آذر ۴, جمعه
متن کامل سرود ای ایران وتاریخچه آن
متن کامل سرود ای ایران وتاریخچه آن
تهیه وتنظیم رحیم مجاور ویجویه
در شهریور 1323زمانی که نیروهای انگلیسی و دیگر متفقین تهران را اشغال کرده بودند، حسین گل گلاب تصنیف سرای معروف، از یکی از خیابان های معروف شهر می گذرد.
او مشاهده می کند که بین یک سرباز انگلیسی و یک افسر ایرانی بگو مگو می شود و سرباز انگلیسی، کشیده محکمی در گوش افسر ایرانی می نوازد. گل گلاب پس از دیدنِ این صحنه، با چشمان اشک آلود به استودیوی روح الله خالقی (موسیقی دان) می رود و شروع به گریه می کند.
غلامحسین بنان می پرسد ماجرا چیست؟ او ماجرا را تعریف می کند و می گوید:
کار ما به اینجا رسیده که سرباز اجنبی توی گوش نظامی ایرانی بزند ! سپس کاغذ و قلم را بر می دارد و با همان حال، می سراید:
ای ایران ای مرز پرگهر
ای خاکت سرچشمه ی هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای دشمن! ار تو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم...
همانجا، خالقی موسیقی آن را می نویسد و بنان نیز آن را می خواند و ظرف یک هفته، تصنیف "ای ایران" در یک ارکستر بزرگ اجرا می شود.
سرود «اي ايران» دقيقا در 27 مهر ماه سال 1323 در تالار دبستان نظامي [دانشکدۀ افسري فعلي] و در حضور جمعي از چهرههاي فعال در موسيقي ايران متولد شد. شعر اين سرود را «حسين گل گلاب» استاد دانشگاه تهران سروده بود، و از ويژگيهاي آن، اول اين است که تکتک واژههاي به کار رفته در سروده، فارسي است و در هيچيک از ابيات آن کلمهاي معرب يا غير فارسي وجود ندارد. سراسر هر سه بند سرود، سرشار از واژههاى خوشتراش فارسى است. زبان پاكيزهاى كه هيچ واژه بيگانه در آن راه پيدا نكرده است، و با اين همه هيچ واژهاى نيز در آن مهجور و ناشناخته نيست و دريافت متن را دشوار نمىسازد.
دومين ويژگي سرود «اي ايران» در بافت و ساختار شعر آن است، بهگونهاي که تمامي گروههاي سني، از کودک تا بزرگسال ميتوانند آن را اجرا کنند. همين ويژگي سبب شده تا اين سرود در تمامي مراکز آموزشي و حتي کودکستانها قابليت اجرا داشته باشد.
و بالاخره سومين ويژگياي که براي اين سرود قائل شدهاند، فراگيري اين سرود به لحاظ امکانات اجرايي است که به هر گروه يا فرد، امکان ميدهد تا بدون ساز و آلات و ادوات موسيقي نيز بتوان آن را اجرا کنند.
آهنگ اين سرود که در آواز دشتي خلق شده، از ساختههاي ماندگار «روحالله خالقي» است. ملودي اصلي و پايهاي کار، از برخي نغمههاي موسيقي بختياري که از فضايي حماسي برخوردار است، گرفته شده.
اين سرود در اجراي نخست خود بهصورت کر خوانده شد. اما ساختار محکم شعر و موسيقي آن سبب شد تا در دهههاي بعد خوانندگان مطرحي همانند «غلامحسين بنان» و نيز «اسفنديار قرهباغي» آن را بهصورت تکخواني هم اجرا کنند.
در سالهاي اوليه پس از انقلاب، اين سرود براي مدت کوتاهي بهعنوان «سرود ملي» از راديو و تلويزيون ايران پخش ميشد، اما بعدا چند سالي از رسانههاي داخلي حذف شد تا در دهۀ اخير که باز در مناسبتهاي مختلف تاريخي، آن را ميشنويم.
ای ایران ای مرز پر گهر
ای خاكت سرچشمه هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای … دشمن ارتو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاك پاك میهنم
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاك ایران ما
سنگ كوهت دُر و گوهر است
خاك دشتت بهتر از زر است
مهرت از دل كی برون كنم
برگو بی مهر تو چون كنم
تا … گردش جهان و دور آسمان بپاست
نور ایزدی همیشه رهنمای ماست
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست ، اندیشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد اين جان ما
پاینده باد خاك ايران ما
ایران ای خرم بهشت من
روشن از تو سرنوشت من
گر آتش بارد به پیكرم
جز مهرت بر دل نپرورم
از … آب و خاك و مهر تو سرشته شد دلم
مهرت ار برون رود چه می شود دلم
مهر تو چون ، شد پیشه ام
دور از تو نیست ، انديشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد اين جان ما
پاینده باد خاك ایران ما
تهیه وتنظیم رحیم مجاور ویجویه
در شهریور 1323زمانی که نیروهای انگلیسی و دیگر متفقین تهران را اشغال کرده بودند، حسین گل گلاب تصنیف سرای معروف، از یکی از خیابان های معروف شهر می گذرد.
او مشاهده می کند که بین یک سرباز انگلیسی و یک افسر ایرانی بگو مگو می شود و سرباز انگلیسی، کشیده محکمی در گوش افسر ایرانی می نوازد. گل گلاب پس از دیدنِ این صحنه، با چشمان اشک آلود به استودیوی روح الله خالقی (موسیقی دان) می رود و شروع به گریه می کند.
غلامحسین بنان می پرسد ماجرا چیست؟ او ماجرا را تعریف می کند و می گوید:
کار ما به اینجا رسیده که سرباز اجنبی توی گوش نظامی ایرانی بزند ! سپس کاغذ و قلم را بر می دارد و با همان حال، می سراید:
ای ایران ای مرز پرگهر
ای خاکت سرچشمه ی هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای دشمن! ار تو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم...
همانجا، خالقی موسیقی آن را می نویسد و بنان نیز آن را می خواند و ظرف یک هفته، تصنیف "ای ایران" در یک ارکستر بزرگ اجرا می شود.
سرود «اي ايران» دقيقا در 27 مهر ماه سال 1323 در تالار دبستان نظامي [دانشکدۀ افسري فعلي] و در حضور جمعي از چهرههاي فعال در موسيقي ايران متولد شد. شعر اين سرود را «حسين گل گلاب» استاد دانشگاه تهران سروده بود، و از ويژگيهاي آن، اول اين است که تکتک واژههاي به کار رفته در سروده، فارسي است و در هيچيک از ابيات آن کلمهاي معرب يا غير فارسي وجود ندارد. سراسر هر سه بند سرود، سرشار از واژههاى خوشتراش فارسى است. زبان پاكيزهاى كه هيچ واژه بيگانه در آن راه پيدا نكرده است، و با اين همه هيچ واژهاى نيز در آن مهجور و ناشناخته نيست و دريافت متن را دشوار نمىسازد.
دومين ويژگي سرود «اي ايران» در بافت و ساختار شعر آن است، بهگونهاي که تمامي گروههاي سني، از کودک تا بزرگسال ميتوانند آن را اجرا کنند. همين ويژگي سبب شده تا اين سرود در تمامي مراکز آموزشي و حتي کودکستانها قابليت اجرا داشته باشد.
و بالاخره سومين ويژگياي که براي اين سرود قائل شدهاند، فراگيري اين سرود به لحاظ امکانات اجرايي است که به هر گروه يا فرد، امکان ميدهد تا بدون ساز و آلات و ادوات موسيقي نيز بتوان آن را اجرا کنند.
آهنگ اين سرود که در آواز دشتي خلق شده، از ساختههاي ماندگار «روحالله خالقي» است. ملودي اصلي و پايهاي کار، از برخي نغمههاي موسيقي بختياري که از فضايي حماسي برخوردار است، گرفته شده.
اين سرود در اجراي نخست خود بهصورت کر خوانده شد. اما ساختار محکم شعر و موسيقي آن سبب شد تا در دهههاي بعد خوانندگان مطرحي همانند «غلامحسين بنان» و نيز «اسفنديار قرهباغي» آن را بهصورت تکخواني هم اجرا کنند.
در سالهاي اوليه پس از انقلاب، اين سرود براي مدت کوتاهي بهعنوان «سرود ملي» از راديو و تلويزيون ايران پخش ميشد، اما بعدا چند سالي از رسانههاي داخلي حذف شد تا در دهۀ اخير که باز در مناسبتهاي مختلف تاريخي، آن را ميشنويم.
ای ایران ای مرز پر گهر
ای خاكت سرچشمه هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای … دشمن ارتو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاك پاك میهنم
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاك ایران ما
سنگ كوهت دُر و گوهر است
خاك دشتت بهتر از زر است
مهرت از دل كی برون كنم
برگو بی مهر تو چون كنم
تا … گردش جهان و دور آسمان بپاست
نور ایزدی همیشه رهنمای ماست
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست ، اندیشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد اين جان ما
پاینده باد خاك ايران ما
ایران ای خرم بهشت من
روشن از تو سرنوشت من
گر آتش بارد به پیكرم
جز مهرت بر دل نپرورم
از … آب و خاك و مهر تو سرشته شد دلم
مهرت ار برون رود چه می شود دلم
مهر تو چون ، شد پیشه ام
دور از تو نیست ، انديشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد اين جان ما
پاینده باد خاك ایران ما
مثنوی مرد شب
مثنوی مرد شب _تهیه و تدوین رحیم مجاورویجویه
دشـتها، خاموش و خالی؛ سـوگوار
لالهها، لالاند و خونیـن؛ داغـدار
چشـمها، نومید و یخـبندان و سرد
دل درونِ سـینه، مالامال درد
سایهها، اشباح ِکور و خسـتهاند
دسـتها را خسـتگیها بسـتهاند
عـنکبوتِ این شـبِ شـوم و پلـید
در فـضای شـهر تارش را تـنید
شـهر خاموش است و درها نیست باز
مـردِ شب، میخـواند این آواز باز:
- ای که چشـمت باغ سـبزِِ یادها
- رودِ جوشـانِ بسـی فریادها
ای به من نزدیکتر، از من به من
خونِ جاریِّ فراســوهایِ تن
ای که دسـتت سـاقهء سبز نیاز
سـاقهء غـمگینِ دسـتم را بیآز
ای که چشـمت با دو چشـمم آشناست
شهر صـبحِ مـهربانیها کجـاست؟
ای تو باران ِدلانگـیز بهار
بر کویـر تـفـتهء جانم ببار
ای که اندوهت غـروبی دردخـیز
از درون ِبستر غـم خـیز، خیز
بر دلـم از مـهر امشب پا گذار
کار غـمها را به غـمها وا گذار …»
مـرد، در اندیشـههای دور و دور
در میان ِ کوچـههای سـوت و کور
خسـتهتن، با دودِ آهِ سـردِ خویش
باز میخـواند سرودِ دردِ خویش:
- «ای ز جام آرزوها مسـتِ مسـت
- مسـتی ما راهِ غـمها را نبست
عیسیِ رنج قرونم من، غـریب
مانده بر روی چلیپایِ فـریب
کـوچههای شـهر، شـهر ِیاد بود
روی لـبها هر سـخن، فریاد بود
شـعلههای آتش مسـموم باد
سـاقههایِ سـبز را بر باد داد
زندگی، امـید در رگها فِـسُـرد
خـندهها، در زیر سنگِ لب بمـُرد
راهِ خوبِ آرزوها بســته بود
صبح روشن، شیشهای بشکسته بود
آب رویِ آتـشِ دل ریختـند
صبح را بر دار شـب آویختـند
شـعلههایِ پاک، خاموشی گرفت
قصهها رنگِ فراموشی گرفت
شـمعِ گرم آشنایی سـرد ماند
روی مرز مـردمی، نامـرد ماند
اضطرابِ سـالهای سختِ درد
روح ایمان را ز دل تبعـید کرد
کوره راهِ ماندهای اینک بهجاست
از سواری لیک، گردی برنخاست
ای که شولای غـمم را دوختی
ریشـهء جان و تنـم را سوختی
ای تو پیـغامآورِ صبح سـپید
تکسـوار راهِ فردایِ امـید
ای شبِ یلدای غـمها را سـحر
پردهء تاریک شـبها را بـِدَر
قلعههای شـومِ شـب را باز کن
قـصهء پایان غـم، آغاز کن …»
مـردِ شب، آوایِ دردش را بـُرید
قطرهء اشـکی ز چشمانش چکید
خسـتهدل، تـنهای تـنها، مـستِ مـست
با سـرودِ خود دلِ شب را شـکسـت
مـرغ شب، از درد نالید و گذشـت
مـردِ شب، با سایهء خود دور گشـت
دشـتها، خاموش و خالی؛ سـوگوار
لالهها، لالاند و خونیـن؛ داغـدار
چشـمها، نومید و یخـبندان و سرد
دل درونِ سـینه، مالامال درد
سایهها، اشباح ِکور و خسـتهاند
دسـتها را خسـتگیها بسـتهاند
عـنکبوتِ این شـبِ شـوم و پلـید
در فـضای شـهر تارش را تـنید
شـهر خاموش است و درها نیست باز
مـردِ شب، میخـواند این آواز باز:
- ای که چشـمت باغ سـبزِِ یادها
- رودِ جوشـانِ بسـی فریادها
ای به من نزدیکتر، از من به من
خونِ جاریِّ فراســوهایِ تن
ای که دسـتت سـاقهء سبز نیاز
سـاقهء غـمگینِ دسـتم را بیآز
ای که چشـمت با دو چشـمم آشناست
شهر صـبحِ مـهربانیها کجـاست؟
ای تو باران ِدلانگـیز بهار
بر کویـر تـفـتهء جانم ببار
ای که اندوهت غـروبی دردخـیز
از درون ِبستر غـم خـیز، خیز
بر دلـم از مـهر امشب پا گذار
کار غـمها را به غـمها وا گذار …»
مـرد، در اندیشـههای دور و دور
در میان ِ کوچـههای سـوت و کور
خسـتهتن، با دودِ آهِ سـردِ خویش
باز میخـواند سرودِ دردِ خویش:
- «ای ز جام آرزوها مسـتِ مسـت
- مسـتی ما راهِ غـمها را نبست
عیسیِ رنج قرونم من، غـریب
مانده بر روی چلیپایِ فـریب
کـوچههای شـهر، شـهر ِیاد بود
روی لـبها هر سـخن، فریاد بود
شـعلههای آتش مسـموم باد
سـاقههایِ سـبز را بر باد داد
زندگی، امـید در رگها فِـسُـرد
خـندهها، در زیر سنگِ لب بمـُرد
راهِ خوبِ آرزوها بســته بود
صبح روشن، شیشهای بشکسته بود
آب رویِ آتـشِ دل ریختـند
صبح را بر دار شـب آویختـند
شـعلههایِ پاک، خاموشی گرفت
قصهها رنگِ فراموشی گرفت
شـمعِ گرم آشنایی سـرد ماند
روی مرز مـردمی، نامـرد ماند
اضطرابِ سـالهای سختِ درد
روح ایمان را ز دل تبعـید کرد
کوره راهِ ماندهای اینک بهجاست
از سواری لیک، گردی برنخاست
ای که شولای غـمم را دوختی
ریشـهء جان و تنـم را سوختی
ای تو پیـغامآورِ صبح سـپید
تکسـوار راهِ فردایِ امـید
ای شبِ یلدای غـمها را سـحر
پردهء تاریک شـبها را بـِدَر
قلعههای شـومِ شـب را باز کن
قـصهء پایان غـم، آغاز کن …»
مـردِ شب، آوایِ دردش را بـُرید
قطرهء اشـکی ز چشمانش چکید
خسـتهدل، تـنهای تـنها، مـستِ مـست
با سـرودِ خود دلِ شب را شـکسـت
مـرغ شب، از درد نالید و گذشـت
مـردِ شب، با سایهء خود دور گشـت
۱۳۹۰ آبان ۲۷, جمعه
روشهای محافظت از کمر درد
روشهای محافظت از کمردرد
گردآورنده رحیم مجاورویجویه
--------------------------------------------------------------------------------
مقدمه
احساس درد و ناراحتی در ناحیه کمر ، علامت شایع بسیاری از بیماریهای اسکلتی و غیر اسکلتی است. و در جامعه شیوع بالایی دارد و گاه تا 80% از جمعیت را در بر میگیرد. اغلب بیماران با درد حاد کمر یک اختلال عضلانی اسکلتی دارند که طی 4-1 هفته خودبخود بهبود مییابد و نیاز به درمان خاصی ندارد. ولی ارزیابی پزشکی برای یافتن مواردی که حائز اهمیت بوده یا نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند، باید انجام شود. اهمیت کمر درد از چند جهت مورد توجه است.
- هزینه اجتماعی سالانه بالا
- علایم مربوط به کمر شایعترین علت ناتوانی در بیماران کمتر از 45 سال میباشند.
- 50% از کارگران بالغ هر سال دچار آسیب کمر میشوند.
- و تقریبا 1% از جمعیت به علت درد پشت دچار ناتوانی مزمن هستند.
آناتومی ستون فقرات
قسمت جلویی ستون فقرات ، شامل اجسام مهرهای استوانهای شکلی است که توسط دیسکهای بین مهرهای از هم جدا میشوند و توسط رباطهای طولی از جلو و عقب در کنار هم بطور ثابت قرار میگیرند. دیسکهای بین مهرهای ، متشکل از یک هسته ژلاتینی مرکزی هستند که توسط حلقه غضروفی سفتی احاطه میشود. دیبسکهای بین مهرهای کلا 4/1 طول ستون فقرات را تشکیل میدهند دیسکها در ناحیه گردن و کمر که حرکت بیشتری دارند، بزرگتر هستند. دیسکها الاستیک هستند و حرکت آسان مهرههای استخوانی را بر روی یکدیگر امکان پذیر میکنند با افزایش سن خاصیت الاستیک دیسک کاهش مییابد.
قسمت عقب ستون فقرات ، شامل قوسهای مهرهای و هفت زائده است. و از داخل این قوس ، نخاع عبور میکند. عمل قسمت عقب ستون فقرات ، حفاظت از طناب نخاعی و اعصاب موجود در مجرای نخاعی و تثبیت ستون فقرات بوسیله اتصالات عضلات و رباطهاست. رشتههای عصبی از بین مهره خارج شده و به مناطق مربوطه خود عصب دهی میکنند.
علل کمر درد
ضربه: ضربه به کمر میتواند به صورت رگ به رگ شدن و یا شکستگی مهره میباشد، رگ به رگ شدن کمر ناشی از بلند کردن جسم سنگین ، افتادن به زمین یا کشیدگی ناگهانی عضلات کمر (مثلا در تصادفات) باشد که در اینجا درد محدود به کمر میباشد. شکستگی مهرهها در بیماریهای پوکی استخوان شدید ، سرطانهای متاستاتیک ، مصرف کورتونها و پرکاری تیروئید و پرکاری پاراتیروئید با ضربههای خفیف و یا حتی بدون ضربه هم ممکن است رخ دهد.
دیسک کمری: معمولا با درد کمر که به پا انتشار پیدا میکنند، مشخص میشود.
آرتروز ستون فقرات: بیماران غالبا دردی دارند که با حرکت افزایش مییابد و با سفتی و محدودیت حرکتی همراه است.
اسپوندیلیت آنکیلوزان: بیماران غالبا مردان زیر 40 سال هستند. کمر دردی که با استراحت بدتر میشود و با فعالیت تسکین مییابد مشخصه این بیماران است.
تنگی مجرای نخاعی: کمردردی که بالنگش کاذب همراه هست، اغلب حاکی از تنگی کانال نخاعی است.
بیماریهای تخریبی مهرهها: از قبیل تومورها (اولیه یا متاستاتیک) ، عفونت (عفونتهایی مثل مالاریا، سل و ...) و پوکی استخوان میتوانند مهرهها را درگیر کنند.
درد ارجاعی از بیماریهای احشایی: بیماریهای معده و روده و دستگاه تناسلی بعضی اوقات میتوانند باعث کمر درد شوند.
بیماریهای روانی: بسیاری از بیماران مبتلا به کمر درد مزمن (بیشتر از 3 ماه) ، ممکن است دچار افسردگی ، اختلال اضطراب و ناخوشی روانی باشند. ضربههای روحی کودکی از جمله سوء استفاده فیزیکی و جنسی میتواند باعث کمر درد مزمن شود.
درد وضعیتی کمر: در بسیاری از بیماران مبتلا به درد مزمن کمر ، درد آنها مربوط به وضعیتهای نامناسب نشستن ، ایستادن و کار کردن میباشد. که دردشان با استراحت برطرف میشود. در اینها ورزشهای تقویت کننده عضلات کمر و شکم موثر میباشد.
علائم خطر همراه کمر درد
در هنگام بروز کمر درد باید علل جدی درد ستون فقرات که نیاز فوری به دخالت پزشک دارند، بررسی شوند که از جمله آنها ، عفونت ، سرطان و ضربات شدید ستون فقرات و ... است. عوامل خطر برای علل زمینهای جدی کمر درد عبارتند از:
- سن بالای 50 سال
- وجود سرطان یا سایر ناخوشیهای جدی در جای دیگر بدن
- عدم وجود کمر درد شبانه یا عدم بهبود درد با استراحت
- درد به مدت بیش از یک ماه
- بیاختیاری روده یا مثانه یا ناتوانی جنسی ناشی از فشار روی ریشههای عصبی
- تب بدون علت
- ضعف یا کرختی قسمتی از پا
- کمر درد با انتشار درد به پاها
- کمر دردی که با ایستادن افزایش مییابد و با نشستن برطرف میشود.
روشهای تشخیص علت کمردرد
تستهای آزمایشگاهی و عکس جهت ارزیابی اولیه کمر درد حاد (کمتر از 3 ماه) و بدون علایم جدی ندرتا لازم میشود. اگر فاکتورهای خطر بیماری جدی زمینهای وجود داشته باشند، آزمایشات پاراکلینیکی بر اساس علایم همراه دیگر ، لازم میشود.
آزمایش خون و ادرار در موارد مشکوک به بدخیمی یا عفونت انجام میشود.
عکس ساده (رادیوگرافی)
عکسبرداری MRI
سی تی اسکن - میلوگرافی
الکترومیوگرافی (NCV ,( EMG برای بررسی سیستم عصبی محیطی انجام میگیرد.
درمان
در کمر درد حاد (دردی که کمتر از 3 ماه طول کشیده است) بهبود کامل در 85% موارد که همراه درد ساق پا نیست، دیده میشود. اکثرا این بیماران دارای علایم مکانیکی هستند یعنی دردی که با حرکت تشدید میشود و با استراحت برطرف میشود. در صورت وجود علت زمینهای کمر درد ، درمان بر اساس آن انجام میگیرد. در غیر اینصورت درمان تسکینی انجام میشود. اصول کلیدی درمانهای تسکینی کمر درد مسکنها و آموزش بیمار میباشد. داروهایی که در درمان کمردرد حاد استفاده میشود، مسکنها (داروهای NSAID) ، استامینوفن ، شل کنندههای عضلانی و داروهای مخدر میباشند. استراحت بیش از 2روز نیاز نمیباشد و از سرگیری زودرس فعالیتهای فیزیکی سبک ، اقدامی مفید است.
-استراحت
-آموزش بیمار
-درمان دارویی
-فیزیوتراپی
-آب درمانی
روشهای محافظت از کمر
اشیا سنگین بلند نکنید.
هنگام بلند کردن اشیا از ساق پاها استفاده نمایید تا از کمر
جهت استراحت از صندلی دستهدار استفاده نمایید.
به هنگام برخاستن از بستر ابتدا به یک سمت غلت بخورید و سپس با استفاده از بازوان و ستون قرار دادن آنها برخیزید.
گردآورنده رحیم مجاورویجویه
--------------------------------------------------------------------------------
مقدمه
احساس درد و ناراحتی در ناحیه کمر ، علامت شایع بسیاری از بیماریهای اسکلتی و غیر اسکلتی است. و در جامعه شیوع بالایی دارد و گاه تا 80% از جمعیت را در بر میگیرد. اغلب بیماران با درد حاد کمر یک اختلال عضلانی اسکلتی دارند که طی 4-1 هفته خودبخود بهبود مییابد و نیاز به درمان خاصی ندارد. ولی ارزیابی پزشکی برای یافتن مواردی که حائز اهمیت بوده یا نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند، باید انجام شود. اهمیت کمر درد از چند جهت مورد توجه است.
- هزینه اجتماعی سالانه بالا
- علایم مربوط به کمر شایعترین علت ناتوانی در بیماران کمتر از 45 سال میباشند.
- 50% از کارگران بالغ هر سال دچار آسیب کمر میشوند.
- و تقریبا 1% از جمعیت به علت درد پشت دچار ناتوانی مزمن هستند.
آناتومی ستون فقرات
قسمت جلویی ستون فقرات ، شامل اجسام مهرهای استوانهای شکلی است که توسط دیسکهای بین مهرهای از هم جدا میشوند و توسط رباطهای طولی از جلو و عقب در کنار هم بطور ثابت قرار میگیرند. دیسکهای بین مهرهای ، متشکل از یک هسته ژلاتینی مرکزی هستند که توسط حلقه غضروفی سفتی احاطه میشود. دیبسکهای بین مهرهای کلا 4/1 طول ستون فقرات را تشکیل میدهند دیسکها در ناحیه گردن و کمر که حرکت بیشتری دارند، بزرگتر هستند. دیسکها الاستیک هستند و حرکت آسان مهرههای استخوانی را بر روی یکدیگر امکان پذیر میکنند با افزایش سن خاصیت الاستیک دیسک کاهش مییابد.
قسمت عقب ستون فقرات ، شامل قوسهای مهرهای و هفت زائده است. و از داخل این قوس ، نخاع عبور میکند. عمل قسمت عقب ستون فقرات ، حفاظت از طناب نخاعی و اعصاب موجود در مجرای نخاعی و تثبیت ستون فقرات بوسیله اتصالات عضلات و رباطهاست. رشتههای عصبی از بین مهره خارج شده و به مناطق مربوطه خود عصب دهی میکنند.
علل کمر درد
ضربه: ضربه به کمر میتواند به صورت رگ به رگ شدن و یا شکستگی مهره میباشد، رگ به رگ شدن کمر ناشی از بلند کردن جسم سنگین ، افتادن به زمین یا کشیدگی ناگهانی عضلات کمر (مثلا در تصادفات) باشد که در اینجا درد محدود به کمر میباشد. شکستگی مهرهها در بیماریهای پوکی استخوان شدید ، سرطانهای متاستاتیک ، مصرف کورتونها و پرکاری تیروئید و پرکاری پاراتیروئید با ضربههای خفیف و یا حتی بدون ضربه هم ممکن است رخ دهد.
دیسک کمری: معمولا با درد کمر که به پا انتشار پیدا میکنند، مشخص میشود.
آرتروز ستون فقرات: بیماران غالبا دردی دارند که با حرکت افزایش مییابد و با سفتی و محدودیت حرکتی همراه است.
اسپوندیلیت آنکیلوزان: بیماران غالبا مردان زیر 40 سال هستند. کمر دردی که با استراحت بدتر میشود و با فعالیت تسکین مییابد مشخصه این بیماران است.
تنگی مجرای نخاعی: کمردردی که بالنگش کاذب همراه هست، اغلب حاکی از تنگی کانال نخاعی است.
بیماریهای تخریبی مهرهها: از قبیل تومورها (اولیه یا متاستاتیک) ، عفونت (عفونتهایی مثل مالاریا، سل و ...) و پوکی استخوان میتوانند مهرهها را درگیر کنند.
درد ارجاعی از بیماریهای احشایی: بیماریهای معده و روده و دستگاه تناسلی بعضی اوقات میتوانند باعث کمر درد شوند.
بیماریهای روانی: بسیاری از بیماران مبتلا به کمر درد مزمن (بیشتر از 3 ماه) ، ممکن است دچار افسردگی ، اختلال اضطراب و ناخوشی روانی باشند. ضربههای روحی کودکی از جمله سوء استفاده فیزیکی و جنسی میتواند باعث کمر درد مزمن شود.
درد وضعیتی کمر: در بسیاری از بیماران مبتلا به درد مزمن کمر ، درد آنها مربوط به وضعیتهای نامناسب نشستن ، ایستادن و کار کردن میباشد. که دردشان با استراحت برطرف میشود. در اینها ورزشهای تقویت کننده عضلات کمر و شکم موثر میباشد.
علائم خطر همراه کمر درد
در هنگام بروز کمر درد باید علل جدی درد ستون فقرات که نیاز فوری به دخالت پزشک دارند، بررسی شوند که از جمله آنها ، عفونت ، سرطان و ضربات شدید ستون فقرات و ... است. عوامل خطر برای علل زمینهای جدی کمر درد عبارتند از:
- سن بالای 50 سال
- وجود سرطان یا سایر ناخوشیهای جدی در جای دیگر بدن
- عدم وجود کمر درد شبانه یا عدم بهبود درد با استراحت
- درد به مدت بیش از یک ماه
- بیاختیاری روده یا مثانه یا ناتوانی جنسی ناشی از فشار روی ریشههای عصبی
- تب بدون علت
- ضعف یا کرختی قسمتی از پا
- کمر درد با انتشار درد به پاها
- کمر دردی که با ایستادن افزایش مییابد و با نشستن برطرف میشود.
روشهای تشخیص علت کمردرد
تستهای آزمایشگاهی و عکس جهت ارزیابی اولیه کمر درد حاد (کمتر از 3 ماه) و بدون علایم جدی ندرتا لازم میشود. اگر فاکتورهای خطر بیماری جدی زمینهای وجود داشته باشند، آزمایشات پاراکلینیکی بر اساس علایم همراه دیگر ، لازم میشود.
آزمایش خون و ادرار در موارد مشکوک به بدخیمی یا عفونت انجام میشود.
عکس ساده (رادیوگرافی)
عکسبرداری MRI
سی تی اسکن - میلوگرافی
الکترومیوگرافی (NCV ,( EMG برای بررسی سیستم عصبی محیطی انجام میگیرد.
درمان
در کمر درد حاد (دردی که کمتر از 3 ماه طول کشیده است) بهبود کامل در 85% موارد که همراه درد ساق پا نیست، دیده میشود. اکثرا این بیماران دارای علایم مکانیکی هستند یعنی دردی که با حرکت تشدید میشود و با استراحت برطرف میشود. در صورت وجود علت زمینهای کمر درد ، درمان بر اساس آن انجام میگیرد. در غیر اینصورت درمان تسکینی انجام میشود. اصول کلیدی درمانهای تسکینی کمر درد مسکنها و آموزش بیمار میباشد. داروهایی که در درمان کمردرد حاد استفاده میشود، مسکنها (داروهای NSAID) ، استامینوفن ، شل کنندههای عضلانی و داروهای مخدر میباشند. استراحت بیش از 2روز نیاز نمیباشد و از سرگیری زودرس فعالیتهای فیزیکی سبک ، اقدامی مفید است.
-استراحت
-آموزش بیمار
-درمان دارویی
-فیزیوتراپی
-آب درمانی
روشهای محافظت از کمر
اشیا سنگین بلند نکنید.
هنگام بلند کردن اشیا از ساق پاها استفاده نمایید تا از کمر
جهت استراحت از صندلی دستهدار استفاده نمایید.
به هنگام برخاستن از بستر ابتدا به یک سمت غلت بخورید و سپس با استفاده از بازوان و ستون قرار دادن آنها برخیزید.
اشتراک در:
پستها (Atom)